بریدن و دوختن یک لباس و در نهایت، پوشوندنش به تن آدم، میتونه پروسه ی خیلی جذابی باشه. چه بخوایم و چه نخوایم، لباس به یکی از اصلی ترین شاخصه های فرهنگی تبدیل شده. ما بدون یه لباس مناسب، به نظر میاد که جایگاه خوبی نمی تونیم توی اجتماع به دست بیاریم.
شاید واسه همینه که هنر خیاطی انقدر مهمه و افراد زیادی بهش علاقه دارن. اگه شما هم از اون دسته آدم هایی هستین که به خیاطی علاقه دارن و دنبال یادگیری اون هستن، پس حتما باید این مقاله از وبسایت ۲۰ بافت رو که به آموزش اصطلاحات خیاطی میپردازه رو مطالعه کنید.
بدون هیچ مقدمه ای میریم سراغ اصطلاحات و کلمات تخصصی آموزش خیاطی ! با ما همراه باشید.
آموزش اصطلاحات خیاطی
در ادامه میخوایم به چند تا از مهم ترین اصطلاحات خیاطی اشاره کنیم. اصطلاحاتی که اگه در مسیر آموزش خیاطی هستین، حتما به دردتون میخورن
اصطلاح خیاطی شماره ۱: شالوده
یکی از اصلی ترین اصطلاحاتی که خیلی از خیاط های حرفه ای به کار میبرن، اصطلاح شالوده هستش. اما این کلمه در خیاطی به چه معناست؟
خب زمانی که واسه اولین بار از یه الگوی جدید میخوایم استفاده کنیم و یا اینکه تصمیم داریم روی الگوی فعلی یه سری تغییر اعمال کنیم، بهتره که قبل از هر چیزی از روی الگوی اصلی، یک شالوده تهیه کنیم.
شالوده به این معنیه که از یک پارچه ی خیلی ارزون استفاده میکنیم تا باهاش یه نمونه ی اولیه از لباس بدوزیم. اینجوری میتونیم عیب و ایراد الگو رو پیدا کنیم و برای دوخت لباس اصلی، دقت بیشتری به خرج بدیم. شالوده رو معمولا از پارچه هایی مثل چیت میسازن که خرج زیادی نداشته باشه.
دوخت شالوده برای لباس های خیلی مهم و خاص رایجه. بنابراین اگه قراره لباس عروس دوخته بشه یا مثلا لباس خیلی خاصی دارید، بهتره قبل از هر چیزی یه شالوده ازش بدوزین.( خرید اقساطی چرخ خیاطی ژانومه)
اصطلاح خیاطی شماره ۲: پاترون
امکان نداره که تو مسیر آموزش خیاطی باشین اما اصطلاح پاترون به گوشتون نخورده باشه.
پاترون هم خیلی شبیه به شالوده هست. معنای اصلی پاترون، الگوئه. اما توی خیاطی، معنای متفاوت تر و دقیق تری داره. تصور کنین که قراره یه لباس عروس دوخته بشه یا قراره لباسی بدوزین که توی یه مراسم مهم پوشیده بشه! عقل حکم میکنه که اول الگو رو روی یه پارچه ی ساده و ارزون پیاده سازی کنید.
فرق پاترون با شالوده اینجاست که پاترون دوخت کامل الگو روی پارچه ی ارزون هست. بعد از این که الگو رو روی پارچه برش زدین، اون رو تن می کنین و مشکلات رو بررسی میکنین. باز هم اگه بخوایم ساده ترش کنیم، باید بگیم اولین دوختی که روی پارچه از روی الگو انجام میشه رو پاترون میگن. حالا چند تا نکته:
باید حتما لباس رو برعکس بپوشید تا اگه قراره علامتی روی پارچه زده بشه، جاش روی پارچه باقی نمونه.
درزگیری لباس، توی این مرحله انجام میشه. اگه جایی از لباس لق باشه، لق گیری رو انجام میدیم
خلاصه اینکه هر مشکلی که وجود داشته باشه، میشه توی پاترون برطرف بشه.
میشه پاترون رو برای لباس های مختلفی به کار برد. از شلوار گرفته تا مانتو و لباس عروس و …
حتی میشه از پاترون برای بخش های خاصی از لباس استفاده کرد. مثل آستین، یقه و…
اصطلاح خیاطی شماره ۳: ساسون
امکان نداره که واژه ی ساسون رو نشنیده باشین. هر چقدر هم که از فضای خیاطی دور باشین، این کلمه اونقدر رایجه که حتما به گوشتون خورده. اما ساسون چیه و دقیقا به چه معناست؟
حتما واسه شما هم پیش اومده که لباسی رو تن کردید اما از یه جاهایی گشاد بوده. مثلا شلواری که از قسمت کمر گشاده. اینجور مواقع از ساسون استفاده میکنن. به این معنی که یه قسمت از لباس رو میدوزن تا تنگ تر بشه. اینجوری ایراد لباس رفع میشه و به اصطلاح فیت خواهد شد.
اصطلاح خیاطی شماره ۴: اوزمان
اگه به طور دقیق، معنای ساسون رو درک کردین، پس درک اوزمان هم باید واستون راحت باشه چون که اوزمان، دقیقا برعکس ساسون عمل میکنه. به این معنی که فضای اضافه توی لباس بهمون میده. مثلا اگه میخوایم دامنمون رو چین دار کنیم، یا شلوارمون رو یه هوا گشادتر کنیم، یا آستین های مدل پفی و چین دار داشته باشیم حتما باید اوزمان داشته باشیم. اینجوری میتونیم لباس هایی با طرح ها و مدل های مختلف داشته باشیم.
حالا نباید یادتون بره که اوزمان سایزها و اندازه های مختلفی داره. بعضی از این اوزمان ها طبیعی هستند. به این معنی که وقتی ما پنس رو میبندیم، یه فضای اضافه ای خود به خود ایجاد میشه که اوزمان طبیعیه. اما بعضی وقت ها عامدانه فضایی رو برای اوزمان در نظر می گیریم تا مدل های متنوع تری به لباس هامون بدیم.(قیمت بروز چرخ خیاطی کاچیران)
اصطلاح خیاطی شماره ۵: آنفورشور
معمولا این اصطلاح رو آقایون بیشتر شنیدن چون که توی خیاطی های مردونه بیشتر رواج داره و برای اندازه گیری فاق شلوار به کار میاد. آنفورشور به این شکل انجام میشه که سر متر رو روی خط کمر از وسط میزارن و اون رو از بین پا رد میکنن تا وسط پشت کمر! اینجوری مجموع عددی که به دست میاد میشه اندازه ی فاق جلو پشت شلوار!
پس اگه یه موقعی گذرتون به خیاطی خورد و بهتون گفت که میخواد اندازه آنفورشور رو بگیره، بدونین که قراره اندازه ی فاق شلوارتون رو داشته باشه. این چیزها رو بلد باشین که احتمالا یه جایی و یه روزی به دردتون میخوره.
اصطلاح خیاطی شماره ۶: اشل
صد در صد، هر خیاطی یه دونه اشل توی بساطش پیدا میشه. در واقع اشل همون گونیای خیاطی یا شابلون خیاطیه که برای رسم الگو استفاده میشه. با استفاده از اشل، میتونیم یه الگوی دقیق و بدون ایراد بکشیم.
اصطلاحات خیاطی شماره ۶: مِل
مگه میشه خیاط خونه رفته باشین اما واژه ی مل رو نشنیده باشین؟ اصلا مگه میشه بدون مل خیاطی کرد؟
خب اگه نمیدونین این وسیله چیه و به چه دردی میخوره، باید بگیم که مل همون صابون خیاطیه. صابون کوچولویی که برای علامت گذاری روی پارچه ازش استفاده میشه. قرار نیست شما پارچه تون رو با مداد یا خودکار کثیف کنین. واسه همین از صابون خیاطی یا همون مل استفاده میشه که خیلی راحت هم شسته میشه و ردی از خودش به جا نمیزاره. جالبه که این صابون های خیاطی، مدل های مختلفی هم دارن. مثل مل رولتی، مدادی یا صابونی…
اصطلاحات خیاطی شماره ۸: دراپه لباس
دراپه اصطلاحیه به معنی روی هم ریختن یا دوبل شدن. حالا اینها چه معنی دارن؟
وقتی پارچه تو حالتی قرار می گیره که قسمت مورد نظر ما روی همدیگه به شکل هلال ریزش دربیاد، از اصطلاح روی هم ریختن یا دوبل شدن استفاده می شه. حالا این قسمت لباس می تونه آستین و یقه باشه یا حتی دامن و شلوار.
دراپه لباس در واقع بخش هایی از پارچه لباس هستن که روی همدیگه قرار می گیرن. حالا دیگه وقتی این اصطلاح مهم رو می شنوین، می دونید که طرف مقابلتون داره در مورد چه چیزی صحبت می کنه.
اصطلاحات خیاطی شماره ۹: بغلک
بدون شک بغلک یکی از عجیب ترین اصطلاحات خیاطیه. ماجرا وقتی عجیب تر میشه که به بغلک، مرغک یا حتی آگوده هم می گن!
حالا بغلک، مرغک یا آگوده چیه؟ مطمئنا یه موجود عجیب و غریب نیست، و لازم نیست از شنیدنش تعجب کنید.
بغلک در واقع یعنی تکه های سه گوش. بغلک یا مرغک ها تکه های سه گوش کوچیکی هستن که برای گشادی زیر فاق شلوار یا تو قسمت زیربغل آستین مورد استفاده قرار می گیرن.
اصطلاحات خیاطی شماره ۱۰: لبه دوزی
برخلاف باقی اصطلاحاتی که به کار بردیم و ممکنه یکم براتون عجیب و نو بوده باشه، لبه دوزی یه اصطلاح ساده و عامیانه ست که تقریبا همه شنیدنش. اما آیا کسی واقعا می دونه که لبه دوزی اساسا یعنی چی؟
لبه دوزی یا به قول بعضی از خیاطا، پاک دوزی یا تمیز دوزی، به دوخت هایی گفته میشه که روی جادرز پارچه زده می شن تا از ریش ریش شدن نخ های لبه پارچه جلوگیری کنن. روش لبه دوزی برای هر مدل و نوع از پارچه متفاوته. ساده ترین و رایج ترین روش انجام اون هم لبه دوزی با دست هستش. تو این روش، بعد از اینکه دوخت و دوز با چرخ رو تموم کردید و درزهای لباس رو اتو زدید، باید سوزن رو به صورت مایل از چپ به راست داخل جای درز قرار بدید و دوخت بزنید. بلندی پایه هر دوخت تو لبه دوزی دستی، باید حدود ۴ میلیمتر باشه و پایه های دوخت هم باید حدود ۵۰ میلیمتر از هم فاصله داشته باشن. علاوه بر روش دستی، لبه دوزی می تونه انواع دیگه ای هم داشته باشه. مثل:
- لبه دوزی دندون موشی
- لبه دوزی با نوار اُریب
- لبه دوزی با چرخ خیاطی
- لبه دوزی با پایه چرخ مخصوص و ژتون
- لبه دوزی با چرخ های سردوز
اصطلاحات خیاطی شماره ۱۱: ولولورت
ولولورت در واقع یک وسیله ست. یه تخته با سوزن های زیاده که برای اتو کردن پارچه هایی استفاده میشه، که پرزهای بلندی دارن. این تخته مخصوصا برای اتو کردن پارچه های مخملی طراحی شده. خب حالا چجوری کار می کنه؟
کافیه وقتی می خواید پارچه مخملی رو اتو کنید، اون رو از طرف پرزدارش روی سوزن های تخته ولولورت قرار بدید. حالا کافیه پارچه مخملی خودتون رو از پشت اتو کنید. اما یادتون باشه که حرارت اتو زیاد نباشه تا پارچه نسوزه.
جالبه بدونید که ولولورت در واقع از کلمه انگلیسی “وِلوِت برد” ساخته شده. یعنی تخته مخمل. اصلا از اسم اصلیش مشخصه که این تخته مخصوص اتو کردن پارچه های مخملیه. هرچند پارچه های پرزدار دیگه رو هم میشه روی اون اتو کرد.
سایر اصطلاحات رایج در خیاطی
خیاطی لغات و اصطلاحات زیادی داره. ۱۱ موردی که پیش از این به اونها اشاره کردیم، جالب ترین و رایج ترین اصطلاحاتی هستن که می تونن به شما به عنوان یه خیاط کمک کنن. اما خب همه اصطلاحات خیاطی به این ۱۱ مورد ختم نمیشه. به خاطر همین در ادامه سعی می کنیم خیلی خلاصه و موجز به چند مورد دیگه از اصطلاحات خیاطی اشاره کنیم. اصطلاحات زیر از کتاب فرهنگ لغت و اصطلاحات خیاطی استخراج شدن:
- ژانت : یه وسیله برا اتو کردن درزهای کوتاه آستین هاست.
- یقه فرنچی : به یقه های ایستاده قفقازی، ژاپنی و سرداری، در اصطلاح یقه فرنچی می گن.
- جیب فیلتاب : به جیب های مغزی دو طرفه، جیب فیلتاب می گن.
- کرسله : کرسله یه نوار مخصوص برای کمری شلوار و دامنه.
- گرادینگ : این اصطلاح که بعضیا به اون گریدینگ هم می گن، برای تغییر سایز به اندازه کوچکتر یا بزرگتره.
- پیلی خوابیده : به پیلی های یک طرفه، پیلی خوابیده می گن.
- پیلی تخت : به پیلی های داخلی، پیلی های تخت هم گفته میشه.
- پیلی گرد: پیلی گرد به پیلی های دوطرفه یا دوبل اطلاق میشه.
- پیلی بادبزنی : به چند پیلی داخل هم، پیلی بادبزنی میگن.
- پیلی دوطرفه: همون پیلی های دوقلو هستن.
- آستین کلوش : همون آستین های زنگوله ای یا فرشته ای هستن.
- برش پرنسسی : به برش هایی که از سرشانه زده میشن، برش پرنسسی می گن.
- گوده : تکه هایی از پارچه که به شکل مثلث یا دایره به لباس دوخته میشن، گوده گفته میشه.
- زاپاس : گرچه خیلی ها با این اصطلاح آشنا هستن، اما بهتره به صورت کلی بدونید به اضافه هایی که در زمان دوختن درز از پارچه در نظر گرفته میشن، زاپاس گفته میشه.
- کلیپ : تکه های مثلثی که از اضافه جادرز بریده میشن.
- تایور : خیلی از خیاطا هستن که به کت، تایور می گن.
- نقطه موازنه : نقطه هایی از قطعه های پارچه لباس هستن که کنار هم قرار می گیرن.
- پای کلاغ : این اصطلاح که بعضیا به اون پیکان هم می گن، دوخت هایی هستن که برای محکم کردن بالای پیلی ها، ساسون ها و درزهای کوچیک استفاده می شن.
- یقه گالف : به یقه اسکی یا هر یقه ای که روی شانه های ایستاده باشن، یقه گالف می گن.
- فُلد : فلد تو معنای لغوی به معنای خط تا هستش. فلد تو خیاطی به درز وسط و پشت بالاتنه لباس گفته میشه.
- ژوزفنین : به مدل های برش زیر سینه، ژوزفین هم می گن.
- اسموک : اسموک به معنی دوخت لانه زنبوریه.
جمع بندی
البته که اینها تمام اصطلاحات رایج تو خیاطی نیستن. این اصطلاحات یه کتاب لغتنامه کامل دارن که طبیعتا تو حوصله هیچ مقاله ای نمی گنجه. به هر حال اصطلاحاتی که بهشون اشاره کردیم، موارد رایجی هستن که خیاطای مبتدی می تونن چیزای زیادی ازشون یاد بگیرن. امیدواریم این مقاله ها برای شما مفید بوده باشن.
